Vechten voor democratie

‘Dit is een oorlog tussen democratie en autocratie,’ kon je van verschillende kanten horen toen Rusland in februari 2022 Oekraïne binnenviel. Dat de democratie bedreigd wordt door totalitaire vijanden, is een besef dat sinds de Tweede Wereldoorlog diep in ons bewustzijn is verankerd. De vraag is alleen of de democratie weerbaarder wordt door te waarschuwen voor haar tegendeel.
In Vechten voor democratie legt historicus Ewoud Kieft bloot hoe vijandbeelden het democratische verhaal hebben bepaald en hoe ze zijn gebruikt om de zwakke plekken van de democratie te verhullen. Ondertussen waren het de democratische politici zélf die de fundamenten van de rechtsstaat hebben uitgehold en het wantrouwen onder de bevolking hebben doen groeien. Door scherp de grenzen aan te wijzen tussen wat democratisch is en wat niet, toont Kieft een helder beeld van een democratie die het verdedigen waard is.
Vechten voor democratie is een even passioneel als nuchter pleidooi voor een levendige democratische cultuur, waarin recht wordt gedaan aan fricties en conflicten, tegenstanders elkaar in loyale vijandschap bestrijden, en wantrouwen weer gezond in plaats van destructief kan zijn.

De democratie verkeert in een crisis: de afgelopen jaren zijn in alle werelddelen autocratische leiders verkozen, media en parlement buitenspel gezet, de onafhankelijke rechtspraak genegeerd, verkiezingsuitslagen verworpen.
Vaak wordt democratie verdedigd door te waarschuwen voor het tegendeel: fascisme, onderdrukking, oorlog en etnische zuivering. Maar hoe zit het met ons enthousiasme voor de democratie zélf?
In Vechten voor democratie legt historicus Ewoud Kieft pijnlijk bloot wat de zwakke plekken van de democratie altijd al waren – en nog steeds zijn. Toch zoekt Kieft de belangrijkste oplossing niet in systeemhervormingen, zoals die van links tot rechts worden bepleit, maar in meer passie voor wat we al hebben: een democratische cultuur waarin ideologische vijanden elkaar tot op het bot kunnen bestrijden, maar waarin ze allemaal bestaansrecht hebben; een veelstemmige, veelkleurige gemeenschap van mensen die af en toe elkaars bloed wel kunnen drinken, en toch onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn.